امروز کتاب “حرمسرای قذافی” نوشته خانم آنیک کوژان روزنامه‌نگار روزنامه لوموند فرانسه رو تموم کردم. کتابی که حاصل گفتگوهای خانم کوژان طی سال‌های بعد از انقلاب لیبی است. کتابی که ارزش خواندن را دارد، اما شاید گفت ارزش استناد را نه. این کتاب از دو بخش تشکیل شده است که مختصرا توضیحی از هر فصل و حاشیه‌ای بر کتاب که در ادامه خواهد آمد را می‌خوانید.
بخش اول: داستان ثریا
ثریا یکی از دخترانی است که از سن نوجوانی بی‌رحمانه مورد خشونت و سوءاستفاده‌های جنسی و روحی معمر قذافی قرارمی‌گیرد و طی چندین سال پس‌از آن اتفاقات هنوز خود را در سیطره‌ی این تجاوزات از سوی قذافی تعریف می‌کند. جدای از معرفی و زندگی ثریا در این بخش با روند ربودن دخترانی که قذافی به آن‌ها علاقه نشان داده بود و شاید بتوان گفت انتهاب کرده بود در حین روند روایات ثریا آشنا می‌شوید. این بخش از کتاب بر سه شخصیت اصلی استوار است و روایط اطراف این سه فرد است. ثریا، قذافی و مبروکه. مبروکه که یکی از زیردستان قذافی است و رئیس واحد تشریفاتش بوده، وظیفه‌ی اصلی که به عهده داره فراهم آوردن دختران و زنان مدنظر رهبرش قذافی ( قائد اعظم) است جهت سوءاستفاده‌های جنسی و همینطور نمایش‌های سیاسی و اجتماعی در فضای ملی و بین‌الملل.
بخش دوم: تحقیقات
در این بخش خواننده علاوه بر اینکه با وضعیت ثریا بعد از مرگ قذافی آشنا می‌شوند؛ سرنوشت دختران و زنان دیگری همچون ثریا رو هم می‌شنود. از هدا، خدیجه و لیلا گرفته تا لیبی! نگاهی که شاید تکرار روندی که بر ثریا گذشته است را باورپذیرتر کند. هرچند که نویسنده به لحاظ حفظ امنیت دختران و زنان مدارک مستدلی ارائه نمی‌کند اما این گفتگوها باعث می‌شود این وجه معمر قذافی باورپذیرتر باشد.
حاشیه‌ای بر کتاب
این کتاب بیشتر یک مقاله و گفتگوی مطبوعاتی “به نقل از یک منبع آگاه” است تا کتابی روشن و مستند، با مدارکی کامل برای خواننده. قبل از خواندن کتاب برداشتم این بود که در مورد وضعیت حضور زنان در دوران قذافی و بعد از آن باید باشد و تاثیراتی که این دیکتاتور بر لیبی گذاشته بود. اما با پایان کتاب به هیچ‌وجه چنین چیزی دریافت نکردم. بیشتر داستان سرنوشت قسمتی از زنان لیبی گرفتار در انحرافات جنسی معمر قذافی است. بدون نگاهی درست و کامل به وضعیت دیگر زنان و دختران، نوع فعالیت‌ها و عملکرد زنان. یا نگاهی درست به پیش‌زمینه این رفتارهای قذافی وجود ندارد و صرفا او را فردی هوسران نشان دادن است. خود نویسنده هم در جاهایی که دچار سردرگمی می‌شود شرایط بد اجتماعی لیبی برای حضور زنان در جامعه را بیان می‌کند. بدون آنکه به علل این اتفاقات نگاه کند. درست است که در جامعه‌ای سنتی زنان در حاشیه قرار می‌گیرند اما این حاشیه در فضای لیبی ورای دیگر کشورهای مسلمان، سنتی یا دیکتاتوری است. نوعی ترس عمومی جامعه را دچار کرده است؛ نه تنها در زنان که در مردان نیز این ترس مشهود است. ترس از دیکتاتور. با این وجود نوینده فقط سوءاستفاده‌های جنسی را مدنظر قرار داده بدون مقدمه‌ای بر آن.
یکی از شخصیت‌های کلیدی این کتاب که شاید بشود گفت حتی بالاتر از ثریا که محوریت روایات را دارد، مبروکه (مبروکه الشریف عبدالکریم) است. مبروکه‌ای که اگر خودش حضور نداشته باشد، سایه و نگاهش به دختران و زنان در لابه‌لای روایات مشهود است. اما هیچگونه پرداخت و بررسی نسبت به این شخصیت صورت نگرفته و خواننده صرفا با یک مامور که گاهی قذافی هم از او حرف‌شنوی دارد سر و کار دارد. (مبروکه در حال حاضر در زندان زنان لیبی به‌سر می‌برد).
در این کتاب نگاه نویسنده به لیبی نیست، بلکه ممکن است اگه نام لیبی و معمر قذافی را از آن حذف کنیم نمی‌شود برداشتی نسبت به موقیعت مکانی اتفاقات داشت. این ضعف عدم پرداخت به لیبی یک دیگر از این نقاط ضعف است که کتاب دارد. اما همینطور که گفتم کتاب ارزش خواندن دارد، حتی چیزی شبیه رمان!
حرمسرای قذافی / نویسنده: آنیک کوژان/ ترجمه: بیژن اشتری / انتشارات ثالث / ۳۶۲ صفحه [خرید]
سلام ، خیلی کار فوق العاده ای کردی رضا جان ، نوشتن مغز محتوایی که خوندی کمک بزرگی برای بقیه ست … من حالا می دونم این کتاب احتمالا جز اون دسته کتاب هایی که دوست ندارم برم سمت شون