امروز کتاب “حرمسرای قذافی” نوشته خانم آنیک کوژان روزنامه‌نگار روزنامه لوموند فرانسه رو تموم کردم. کتابی که حاصل گفتگوهای خانم کوژان طی سال‌های بعد از انقلاب لیبی است. کتابی که ارزش خواندن را دارد، اما شاید گفت ارزش استناد را نه. این کتاب از دو بخش تشکیل شده است که مختصرا توضیحی از هر فصل و حاشیه‌ای بر کتاب که در ادامه خواهد آمد را می‌خوانید.
همه‌ی ما دورانی رو طی کردیم که شاید بشه گفت در اون به نوعی عطشی برای رسیدن به حد بالایی از موفقیت در شبکه‌های اجتماعی بوده. اما موندن یا اصلاح کردن، یا حتی نوع این استفاده که قرار است چطور اتفاق بیفتد برای ما خودش جای تأمل داشته. اینکه من هدف‌گذاریم واسه دیده شدن در شبکه‌های اجتماعی بوده برای جذب مخاطب به عنوان یک راه برای کسب درآمد یا اینکه صرفا تعاملات روزمره؟ چالشی که نمیشه همیشه به قطعیت در اول راه به اون جواب داد. حداقل این فضا برای من بعد از شناختی که شاید دو سه سال زمان برد، تا نحوه رشد در این شبکه و نوع تعاملات را تا حدی یاد بگیرم (هر روز به نسبت بروزسانی‌ها باید یاد گرفت) جای مجهول و ناشناخته‌ای نیست. سعی کردم در سه فضای اصلی، فیس‌بوک، اینستاگرام و توییتر و نوع این کنترل در وضعیت فعلی رو مختصرا توضیح بدم.
با شکل‌گیری فناوری‌های نوین رسانه‌ای برای شبکه‌سازی اجتماعی در چندسال اخیر و جدی شدن این رسانه‌ها، جامعه‌شناسان و اخلاق‌شناسان نگاهی متمرکزتر بر این فضاها داشته‌اند تا با بررسی ساختار رفتاری افراد حاضر در این شبکه‌ها به موضوعی که به آن اخلاق مجازی می‌گوییم برسند. اما می‌شود گفت لجام گسیختگی حضور این شبکه‌ها در ایران این فرصت را خیلی به فعالان این حوزه و جامعه‌شناسان و دانشمندان علوم شناختی نداد و یا دوری این دو گروه در زمان حضور اولیه، جلوی بررسی کنش‌های رفتاری کاربران را گرفت تا چنین مساله‌ای دور از موضوعات روز جامعه بماند، آن هم در حالی که هر روز شاهد خروجی‌های مثبت یا منفی در آن بوده‌ایم که نشان می‌داد جامعه هر روز به این فضا تشنه‌تر می‌شود و نیاز به بررسی آن جدی‌تر.
برای روزنامه‌نگاران مراجعه به فیس‌بوک مانند رفتن به میدان اصلی شهر است. روزنامه‌نگاران می‌توانند به فیس‌بوک بروند، با مخاطبانشان تعامل داشته باشند و نظرات آن‌ها را بشنوند، به منابع تازه دست پیدا کنند و درباره‌ی موضوعات روز بحث و گفت‌وگو کنند.
آنتونی دوروسا (سردبیر شبکه‌های اجتماعی خبرگزاری رویترز)
با گسترش علوم ارتباطات و تغییر روش‌ها در روزنامه‌نگاری، نوع جدیدی از این علم با تمرکز بر روی دقت و ارائه جزئیاتی که بصورت سنتی قابل ارائه نبود شکل گرفته است که به آن دیتاژورنالیسم گفته می‌شود. اگر بخواهیم به تعریفی جامع از دیتاژورنالیسم برسیم باید به بررسی “دیتا” بپردازیم تا بتوانیم در کنار روزنامه‌نگاری قرارش دهیم.
کلیت
چند روزی با احتیاط این کتاب را می‌خواندم که شیرینی خواندنش ادامه‌دار باشد؛ شاید ادبیاتش برای کسی که با ادبیات زمان قاجار آشنایی ندارد کمی سخت و خسته‌کننده به نظر بیاید، اما بعد از دو فصل عادی می‌شود. کتاب راهنمای واژگان هم دارد که مطمئنا به‌کارتان خواهد آمد. اما پیشنهاد می‌کنم قبل از شروع تعدادی از مکتوبات زمان قاجار را در اینترنت جستجو کنید و بخوانید تا با نوع نگارش کتاب و حال و هوای ادبیات آن روزگار آشنا باشید. شاید انتقاد بعضی به‌جا باشد که این سفرنامه نیست و احوالات‌نویسی است، اما در نظر بگیرید که عالیه خانم خود، تک و تنها به سفر آمده؛ نمی‌شود انتظار داشت تا میخ‌های چادرها را توصیف کند. یک زن، تک و تنها، مطمئنا سخت است. اما هرجا که احوالات روحی و جسمی‌اش خوب بوده به گشت‌وگذار رفته و برایتان نوشته.
قطع کتاب هم به نظرم برای این‌چنین محتوایی مناسب و به‌جا انتخاب شده. اما شاید در چند صفحه‌ی اول، فونت انتخاب شده کمی اذیتتان کند. این چیزی بود که می‌شد در مورد کلیت کتاب گفت.
